Als God mensen individueel leidt, dan ook gemeenschappen. De geschiedenis van het volk van God getuigt daarvan. Net zoals een individu kent een groep zijn geschiedenis van heil en onheil. Een groep heeft zijn eigen verlangens en gemeenschappelijke projecten. Ook een groep gaat door ervaringen van zonde, genade en bekering. Gemeenschappen die zich in dienst van het evangelie stellen komen, net als individuen, voor beslissende keuzes te staan, waarbij zich troost en troosteloosheid voordoen. De Heilige Geest beweegt ook groepen, maar men moet zich wel voor zijn inspiratie openstellen. Het volstaat niet mensen in een vergadering samen te brengen om tot een evangelische keuze te komen. Daarvoor is gebed nodig, communicatie en onderscheiding van de geesten. Een dergelijk proces willen de auteurs van dit boek mogelijk maken door de ignatiaanse Oefeningen te transponeren naar de situatie van groepen.

Reeds in de jaren zeventig werden in de Verenigde Staten en Canada manieren ontwikkeld om de Geestelijke Oefeningen als groep door te maken en tot een gemeenschappelijke onderscheiding te komen. Jezuïeten Jim Borbely, John English en George Schemel stonden samen met Judith Roemer aan de oorsprong van het programma Ignatian Spiritual Exercises for the Corporate Person (isecp). In 1995 bracht een team van het spiritualiteitscentrum La Pairelle (Wépion), getraind in Scranton (vs), de methode naar België. Zij ontwierpen het letterwoord esdac: Exercices spirituels pour un discernement apostolique en commun. Sindsdien heeft de equipe talrijke esdac-retraites begeleid voor pastorale teams, religieuze communiteiten, parochiale en diocesane organisaties en andere groepen en bewegingen. Pratique du discernement en commun is de vrucht van meer dan tien jaar ervaring met deze methode.

Zoals het boekje van Ignatius, is ook dit boek geen leesboek, maar een handboek bedoeld voor de praktijk. Het bestaat uit drie delen. In het eerste deel worden de grondslagen voor de esdac-methode gelegd. Het tweede deel beschrijft het parcours overeenkomstig de dynamiek van de Geestelijke Oefeningen; het is de klassieke weg van de vier “weken”, alleen is de “retraitant” hier een groep. Het derde deel diept een aantal thema’s uit en reikt instrumenten aan die behulpzaam kunnen zijn bij de begeleiding. Aan deze drie delen zijn twee bijlagen toegevoegd met tijdschema’s en voorbeelden van oefeningen. Het boek stelt een overvloed van materiaal ter beschikking. Maar – net zoals bij andere vormen van de Geestelijke Oefeningen – kun je er maar mee werken als je zelf een dergelijke retraite meegemaakt hebt en een vorming in deze manier van doen hebt gekregen.

Het is de verdienste van de auteurs de wijsheid van Ignatius nu ook hanteerbaar te hebben gemaakt voor de begeleiding van groepen en voor de gemeenschappelijke onderscheiding. Daarmee is een nieuwe stap gezet in de vernieuwing van de praktijk van de Geestelijke Oefeningen, die zo’n veertig jaar geleden begonnen is.

Pieter-Paul Lembrechts S.J.

Michel Bacq S.J., Jean Charlier S.J. & équipe esdac,
Pratique du discernement en commun. Manuel des accompagnateurs,
Namur/Paris, Fidélité, 2006, 299 p.